Υπάρχουν μεγάλα ψάρια με μικρά ποσοστά υδραργύρου;
Η μόλυνση με μέταλλα στα ψάρια είναι κάτι που προβληματίζει τους επιστήμονες περίπου έναν αιώνα. Ωστόσο ο υδράργυρος ήταν και είναι το μέταλλο που ενδιαφέρει τους επιστήμονες σε μεγαλύτερο βαθμό. Γιατί όμως;
Ο υδράργυρος είναι τοξικός και εμφανίζεται μακροχρόνια στο περιβάλλον. Η επαφή του υδράργυρου με τα ψάρια γίνεται κυρίως μέσα από την ατμόσφαιρα (είτε φυσικά, είτε ανθρωπιστικά) όπου εναποτίθεται στην επιφάνεια των ωκεανών, επηρεάζοντας αρνητικά τους ζωντανούς οργανισμούς. Η επαφή του ανθρώπου με τον υδράργυρο γίνεται κυρίως μέσω των υδάτινων περιβαλλόντων, όπως η κατανάλωση ψαριών. Συγκεκριμένα ένα άρθρο των Goyanna et al, αναφέρει : “Ο ανόργανος υδράργυρος μετατρέπεται από αντιδράσεις που προκαλούνται από βακτήρια σε μεθυλυδράργυρο, δηλαδή στην πιο τοξική του μορφή, όπου συσσωρεύεται αποτελεσματικά σε υδρόβιους οργανισμούς και μπορούν στη συνέχεια να καταναλωθούν από τον άνθρωπο”.
Ο ανθρώπινος οργανισμός επηρεάζεται αρνητικά όταν έρχεται σε επαφή με τον υδράργυρο σε υψηλές δόσεις (δηλητηρίαση), αλλά ακόμα και σε χαμηλές μακροχρόνιες δόσεις. Η αφομοίωση ωστόσο του υδραργύρου σε κάθε ψάρι είναι διαφορετική. Ποια ψάρια έχουν μεγαλύτερη συσσώρευση και κατανομή υδραργύρου;
Οι παράγοντες που σχετίζονται θετικά με υψηλά ποσοστά είναι οι εξής:
- Το μεγάλο μέγεθος ψαριών
- Μεγάλη ηλικία ψαριών
- Βιότοπος
- Ανώτερη Τροφική Θέση
- Μετανάστευση
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα μεγάλα ψάρια μεγαλύτερου τροφικού επιπέδου, όπως διάφορα είδη τόνου, ξιφίας, παλαμίδα και καρχαρίας (πχ. γαλέος), που έχουν μεγαλύτερα ποσοστά υδραργύρου σε σχέση με τα μικρόσωμα χαμηλότερου τροφικού επιπέδου.
Σε μια συστηματική ανασκόπηση δεν φάνηκε να υπάρχει διαφορά στα νούμερα υδραργύρου στα διάφορα σημεία του Ατλαντικού Ωκεανού και της θάλασσας της Μεσογείου (καθώς οι μετρήσεις Hg στους εθελοντές ξεπερνούσαν το ανώτερο όριο που ήταν το 1 ppm ύστερα από την κατανάλωση μεγάλων ψαριών από διαφορετικούς ωκεανούς). Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι τα ποσοστά ήταν αυξημένα σε σχέση με τα όρια ασφάλειας των υγειονομικών φορέων παγκοσμίως!
Ιδιαίτερη προσοχή στην κατανάλωση αυτών των μεγάλων ψαριών (με τις υψηλές δόσεις υδραργύρου) συνίσταται στις εγκύους (απαγορεύεται η κατανάλωση) και στα παιδιά.
Βιβλιογραφία:
Goyanna et al (2023). Mercury in oceanic upper trophic level sharks and bony fishes - A systematic review. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2022.120821
