Ενεργειακά Ποτά και Xρήση τους από Παιδιά και Εφήβους

Τι είναι τα ενεργειακά ποτά;

Τα ενεργειακά ποτά είναι μη αλκοολούχα ποτά που περιέχουν αυξημένες ποσότητες:

• Καφεΐνης (50 – 505mg/L)
• Ζάχαρης (90 – 130g/L)
• Διεγερτικών ουσιών (ταυρίνη, τζίνσενγκ, γκουαράνα)

Οι ουσίες που περιέχουν μπορούν να επηρεάσουν την υγεία των καταναλωτών;

Η υπερκατανάλωση των συστατικών που περιέχουν μπορούν να επηρεάσουν τον καταναλωτή. Συγκεκριμένα η υπερβολική πρόσληψη καφεΐνης και των διεγερτικών ουσιών μπορεί να οδηγήσουν σε δηλητηρίαση και εξάρτηση από την καφεΐνη, με συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, αϋπνία , ανησυχία, άγχος, γαστρεντερικές διαταραχές και καρδιαγγειακά συμπτώματα. Ακόμη η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης σχετίζεται με αύξηση βάρους, παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2 και οδοντική διάβρωση.

Η κατανάλωση των ενεργειακών ποτών έχει αυξηθεί ραγδαία από την έναρξή τους το 1987. Η παγκόσμια αγορά ενεργειακών ποτών είχε αξία 45,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2020 και προβλέπεται να αυξάνονται με ετήσιο ρυθμό 8,2% για να φτάσουν τα 108,4 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2031!!

Καταναλώνονται τα ενεργειακά ποτά από τα παιδιά;

Μια μελέτη του 2013 σε 37.500 παιδιά και εφήβους σε 16 ευρωπαϊκές χώρες (ανάμεσα τους και η Ελλάδα) διαπίστωσε ότι το 18% των παιδιών (3-10 ετών) και το 68% των εφήβων (10-18 ετών) κατανάλωναν ενεργειακά ποτά το προηγούμενο έτος. Μελέτες έχουν αναφέρει ότι μεταξύ 12% (των παιδιών) και 35% (των εφήβων) καταναλώνουν ενεργειακά ποτά τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα.

Γιατί τα ενεργειακά ποτά είναι τόσο ελκυστικά στους νέους;

1. Γεύση
2. Περιέργεια
3. Βελτίωση της απόδοσης

Ακόμη μπορεί να επηρεάζονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που προωθούν για λόγους μάρκετινγκ τα ενεργειακά ποτά, ιδιαίτερα από επώνυμους ανθρώπους. Οι συνομήλικοι μπορούν να παρακινήσουν στην κατανάλωση τους και τέλος η τιμή και η εύκολη πρόσβαση στα παιδιά τα οδηγούν στην κατανάλωση.

Η κατανάλωσή τους μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία;

• Πονοκέφαλος, προβλήματα ύπνου (αϋπνία, σύντομη διάρκεια και κακή ποιότητα ύπνου), άγχος, κούραση, κόπωση.
• Διαταραχές καρδιακού ρυθμού, υπέρταση, αίσθημα παλμών, αυξημένη αρτηριακή ακαμψία, αυξημένη συστολική και διαστολική πίεση, ή και μειωμένος καρδιακός ρυθμός.
• Αυξημένος κίνδυνος αυτοκτονίας, απόπειρες ή σκέψεις αυτοκτονίας, ψυχολογική δυσφορία, συμπτώματα κατάθλιψης και πανικού, απροσεξία και διαταραχή συμπεριφοράς.
• Άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, ατοπική δερματίτιδα, αντίσταση στην ινσουλίνη, οδοντική τερηδόνα/διαβρωτική φθορά των δοντιών, στομαχόπονο, συχνουρία.
• Υπερκινητικότητα, κακές ακαδημαϊκές επιδόσεις.

Τα αγόρια ή τα κορίτσια καταναλώνουν περισσότερο ενεργειακά ποτά;

Σε μία ανασκόπηση του 2024 φάνηκε ότι υπήρχε μεγαλύτερη κατανάλωση ενεργειακών ποτών από τα αγόρια συγκριτικά με τα κορίτσια.

Υπάρχουν χώρες που να έχουν περιορίσει την κατανάλωση των ενεργειακών ποτών;

Ορισμένες χώρες προσπάθησαν να ρυθμίσουν την κατανάλωση ενεργειακών ποτών, συμπεριλαμβανομένων των απαγορεύσεων πωλήσεων σε άτομα κάτω των 18 ετών (Λιθουανία και Λετονία) και τον περιορισμό των πωλήσεων σε φαρμακεία. Το 2018, ο Jamie Oliver ξεκίνησε την καμπάνια ED (energy drinks) are #NotForChildren, με αποτέλεσμα πολλά σούπερ μάρκετ του Ηνωμένου Βασιλείου να επιβάλλουν εθελοντική απαγόρευση πωλήσεων σε παιδιά κάτω των 16 ετών. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου διεξήγαγε μια διαβούλευση για τον τερματισμό της πώλησης των ενεργειακών ποτών σε παιδιά στην Αγγλία και πρότεινε επίσης αυτό στην Πράσινη Βίβλο του 2019. Ενώ το 93% των ερωτηθέντων στη διαβούλευση υποστήριξε τον περιορισμό των πωλήσεων σε άτομα κάτω των 16 ετών, δεν υπήρξε καμία περαιτέρω δράση. Το 2022, η αποκεντρωμένη κυβέρνηση της Ουαλίας ξεκίνησε τη δική της διαβούλευση για την απαγόρευση των πωλήσεων ενεργειακών ποτών σε κάτω των 16 ετών.

Ωστόσο, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, καθώς πολλές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε παιδιά και εφήβους, ανέφεραν ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης ενεργειακών ποτών και του καπνίσματος, της χρήσης αλκοόλ, της υπερβολικής κατανάλωσης οινοπνεύματος, της χρήσης άλλων ουσιών και των προθέσεων για έναρξη αυτών των συμπεριφορών.

Συμπερασματικά η κατανάλωση ενεργειακών ποτών από παιδιά και εφήβους, σχετίζεται με πολυάριθμες δυσμενείς συνέπειες για τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Ιδανικά και στη χώρα μας θα πρέπει να ληφθούν μέτρα όσον αφορά την προφύλαξη και των περιορισμό των πωλήσεων σε παιδιά και εφήβους.

Βιβλιογραφία:

• Brautsch et al. (2023). Digital media use and sleep in late adolescence and young adulthood: A systematic review. Sleep Med Rev.
• Gale et al. (2024). The relationship between multiple sleep dimensions and obesity in adolescents: A systematic review. Sleep Med Rev
• Kucharczuk et al. (2022). Social media's influence on adolescents' food choices: A mixed studies systematic literature review. Appetite
• Ajibo et al. (2024). Consumption of energy drinks by children and young people: a systematic review examining evidence of physical effects and consumer attitudes. Public Health
• Zucconi et al. (2013). Gathering consumption data on specific consumer groups of energy drinks. EFSA Supporting Publications.